Vấn đề an toàn PCCC tại các chung cư cao tầng dưới góc nhìn chuyên gia

Trong thời gian qua, trên phạm vi cả nước, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đã xảy ra hàng trăm vụ cháy nhà chung cư cao tầng với nhiều thiệt hại về người, tài sản. Các đơn vị liên quan, cơ quan chức năng đều đã vào cuộc điều tra, xử lý… nhưng sau một thời gian, các vụ cháy vẫn cứ diễn ra với thiệt hại lần sau lớn hơn lần trước.

Cụ thể, vào ngày 23/3, tại chung cư Carina Plaza, phường 16, quận 8, TP Hồ Chí Minh xảy ra cháy lớn làm 13 người thiệt mạng, 27 người bị thương. Trước đó, ngọn lửa xuất phát từ tầng hầm block A chung cư rồi nhanh chóng lan rộng. Vụ cháy xảy ra tại khu tầng hầm để xe có diện tích 1.000 m², số xe máy bị cháy là 150 xe, ôtô là 13 xe và cháy rụi hoàn toàn 5 xe.

Chỉ trong quý I/2018, cả nước đã xảy ra hàng trăm vụ cháy lớn nhỏ.

Tại Hà Nội, ngày 9/10, một đám cháy lớn bùng lên tại một tòa nhà cao 9 tầng trên phố Hào Nam, quận Đống Đa. Người dân cho biết, họ nghe tiếng nổ lớn trước khi xuất hiện cột khói từ tầng thượng của tòa nhà. Khi nhận tin báo, lực lượng PCCC và cứu hộ cứu nạn quận Đống Đa đã điều 5 xe cứu hỏa chuyên dụng, 1 xe thang đến hiện trường. Hơn 30 lính cứu hỏa cùng nhiều lực lượng khác được huy động đến hiện trường vụ cháy. Lực lượng Công an phường Ô Chợ Dừa đã phong tỏa đoạn đường hơn 100m trên phố Hào Nam để phục vụ công tác chữa cháy và tránh nguy hiểm cho người qua lại.

Cũng tại Hà Nội, trưa 12/10, lửa và khói bùng lên dữ dội từ ban công căn hộ tầng 31 thuộc khu tổ hợp chung cư HH Linh Đàm (quận Hoàng Mai). Vụ việc khiến hàng trăm cư dân nơi đây hoảng sợ tháo chạy khỏi tòa nhà. Nhận tin báo, lực lượng Cảnh sát PCCC quận Hoàng Mai huy động 5 xe cứu hỏa cùng xe thang và hàng chục cán bộ chiến sĩ đến hiện trường dập lửa.

Mới đây nhất, trưa 14/10, một vụ hỏa hoạn xảy ra tại khu đô thị Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Tìm hiểu được biết, ngọn lửa bùng phát từ công trình xây dựng tòa nhà 4 tầng. Nơi đây có xưởng sản xuất ghế sofa, bên trong chứa nhiều vật liệu như đệm mút, xốp… sau đó cháy lan sang 2 căn nhà bên cạnh.

Ngoài ra, một vụ cháy do nổ gas tại một chung cư cao tầng ở TP Đà Nẵng mới đây đã gây thiệt hại lớn về người và của.

Theo Th.S. Kiến trúc sư Tạ Thị Thu Thủy, chủ đầu tư và các cơ quan chức năng đóng vai trò rất quan trọng trong việc PCCC tại các chung cư.

Th.S. Kiến trúc sư Tạ Thị Thu Thủy – Nguyên Trưởng ban Quản lý thiết kế tập đoàn GFS cho biết: “Công trình nhà ở chung cư hiện nay là loại tổ hợp công trình cao tầng có nhiều chức năng hỗn hợp bao gồm căn hộ chung cư, thương mại, dịch vụ nhà hàng, siêu thị, nhà trẻ, phòng sinh hoạt cộng đồng, gara để xe, công trình vui chơi giải trí, rạp chiếu phim.

Vì vậy, khi thiết kế về PCCC của công trình, cần phải có giải pháp đồng bộ về kiến trúc, kết cấu và cơ điện. Trong quá trình thiết kế, áp dụng các quy chuẩn để thiết kế, sau đó cần phải được thẩm duyệt bởi Cục cảnh sát PCCC và Cứu hộ cứu nạn hoặc Sở PCCC tùy theo cấp độ công trình”.

Trong quá trình thực hiện việc thiết kế, thẩm duyệt về PCCC phải thực hiện đúng các yêu cầu kỹ thuật theo quy chuẩn, tiêu chuẩn về PCCC như QCVN QCVN 06:2010/BXD, QCVN 03:2012/BXD, TCVN 2066:1995, TCVN 3890:2009.

Những quy chuẩn này quy định các yêu cầu chung về an toàn cháy cho các gian phòng, nhà và công trình xây dựng và bắt buộc áp dụng trong tất cả các giai đoạn xây dựng mới, cải tạo, sửa chữa hay thay đổi công năng, đồng thời quy định phân loại kỹ thuật về cháy cho các nhà, phần và bộ phận của nhà, cho các gian phòng, cấu kiện xây dựng và vật liệu xây dựng.

Trong quá trình thiết kế, cần lưu ý đối chiếu và áp dụng liên quan các nội dung khác. Đặc biệt, với nhu cầu đỗ xe của công trình trong đô thị ngày càng tăng cao, nhiều chung cư phải sử dụng đến 3 tầng hầm, các tầng nổi và các giải pháp đỗ xe từ truyền thống đến đỗ xe cơ khí tự động và bán tự động.

Việc thiết kế, lắp đặt và quản lý khai thác vận hành các công trình đỗ xe với quy mô quá lớn trong khu chung cư tiềm ẩn nhiều rủi ro về cháy nổ. Khi thiết kế chỗ để xe trong chung cư, cần tuân thủ QCVN 08:2009/BXD (quy chuẩn kỹ thuật quốc gia công trình ngầm đô thị phần 2).

Cần thêm nhiều biện pháp PCCC đối với các khu vực khó tiếp cận.

Về những biện pháp PCCC, bà Thủy cho biết thêm: “Cần thi công công trình và giám sát thực hiện đúng theo thiết kế đã được thẩm duyệt trước đó; vật liệu và trang thiết bị đúng quy định, đơn vị tư vấn giám sát và Ban quản lý của chủ đầu tư phải đảm bảo kiểm tra mọi quá trình thi công đúng theo phê duyệt.

Đặc biệt, hệ thống PCCC có nhiều hạng mục về cơ điện liên động với hệ thống chung của tòa nhà, nhiều hạng mục chạy ngầm, chỉ có thể kiểm tra trong quá trình thi công thì mới đảm bảo chất lượng lâu dài của công trình nói chung và hạng mục PCCC nói riêng.

Như vậy, vai trò tổ chức và giám sát của chủ đầu tư và các cơ quan chức năng đóng vai trò rất quan trọng bên cạnh sự giám sát của đơn vị tư vấn giám sát và thực hiện nghiêm túc của nhà thầu.

Trước tình trạng nhiều vụ cháy không được xử lý kịp thời do hệ thống báo cháy hỏng hóc, không kêu… bà Thủy nhấn mạnh: “Cần thường xuyên kiểm tra hệ thống PCCC để kiểm tra tình trạng của hệ thống.

Các thiết bị báo cháy, báo khói, chữa cháy (nước, khí…) các thiết bị điện, thông gió, hút khói… và hệ thống điều khiển trung tâm, các hệ thống cửa và lối thoát hiểm, hành lang an toàn PCCC của công trình”.

Ngoài ra, theo TS Trần Ngọc Hùng – Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam: “Tại Việt Nam, các quy chuẩn, tiêu chuẩn PCCC về cơ bản là đầy đủ để làm cơ sở cho nhà thiết kế, nhà giám sát, cơ quan nhà nước phê duyệt đồ án xây dựng”.

Đặc biệt, nhà cao tầng bắt buộc phải có hệ thống thang ngoài nhà. Vì vậy, công tác thẩm định và nghiệm thu công trình cần được xem xét chú trọng. Gần đây, những khu đô thị mới, chung cư cao cấp đều có hệ thống cầu thang bộ thoát hiểm và thiết kế đặc biệt để chống khói.

Đáng chú ý, nhà tầng cao tầng và công trình cũ không có cầu thang ngoài nhà, thiếu hệ thống báo cháy báo khói, hệ thống cửa chống cháy, hệ thống bể nước ngầm chữa cháy, bình cứu hỏa hết ga. Rất nhiều công trình không đảm bảo điều kiện PCCC.

Vì vậy, cần bổ sung các giải pháp PCCC cho những công trình cũ. Về công tác quản lý nhà chung cư cao tầng: Cần chú ý tuyên truyền, hướng dẫn, diễn tập PCCC cho dân cư một cách nghiêm túc.

Chúng ta cần đi vào thực tế, hướng dẫn cụ thể cho người dân. Khả năng thoát hiểm và sử dụng bình cứu hỏa của dân cư còn chưa được thực hành nhiều. Hầu hết người dân vẫn chưa biết xử lý tình huống khi gặp cháy, nổ.

“Nhà nước nên có 1 tuần lễ hoặc chuyên đề trên truyền hình để tuyên truyền công tác PCCC cho người dân. Quan trọng nhất vẫn là công tác quản lý nhà nước.

Với tính chất đô thị đặc biệt, chúng ta cần chú ý PCCC tại các khu vực đặc biệt khi xe cứu hỏa không thể tiếp cận được”, ông Hùng nhấn mạnh.

Người dân tại các khu chung cư cần được tập luyện nhiều hơn để ứng phó với tình huống cháy, nổ. (Ảnh: Cafef)

Theo Trung tá Hoàng Văn Khoa – Phó phòng hướng dẫn, kiểm tra (Cảnh sát PCCC tỉnh Khánh Hòa), việc đầu tiên để thoát nạn khi xảy ra cháy phải bình tĩnh, tìm lối thoát hiểm bộ, tuyệt đối không dùng thang máy vì có thể bị kẹt khi mất điện. Dùng chăn, áo thấm nước choàng lên người và bịt mũi để phòng khói ngạt, độc, lửa cháy lan trên cơ thể.

Trường hợp lửa lớn, hãy vào phòng nơi không có lửa cháy đến đóng kín cửa, dùng băng dính dán hoặc vải vóc bịt toàn bộ khe cửa không cho khói bay vào và gọi báo cho lực lượng cứu nạn nói chính xác địa chỉ số phòng, số người, tầng mình đang mắc kẹt.

Đặc biệt, khi cháy ở nhà cao tầng, không nên chạy lên các tầng cao hơn. Khi phát hiện cháy ở ngoài, hãy đặt mu bàn tay lên cánh cửa, tay cầm chốt cửa kiểm tra độ nóng. Nếu thấy nóng thì tuyệt đối không mở bởi cháy đang ở bên ngoài, mở ra lửa sẽ tạt vào người hoặc cháy lan vào nhà.

Nếu không có khói hay lửa khi mở cửa, hãy tiến thẳng đến cửa thoát hiểm nơi gần nhất. Tuyệt đối không được chui gầm giường hay tủ quần áo để tránh lửa. Người dân các khu chung cư nên trang bị các dụng cụ như, mặt nạ phòng độc, dây thoát hiểm, thang dây, bình cứu hỏa mini, chăn chống cháy.